OR GATE (VEYA KAPISI)

Kapı, giriş sinyalleri üzerinde çalışan işlevsel mantık cihazıdır. Mantık kapıları, mantık cihazı tasarımı için birincil cihazlar veya temel unsurlardır. Giriş sinyallerine göre mantıksal işlem gerçekleştirir. Mantık kapılarına örnekler NAND, NOR, AND, OR, EX – OR, NOT ve BUFFER'dır.

OR GATE Mantık Sembolü ve Boole ifadesi

VEYA geçidi, aşağıda gösterildiği gibi iki giriş ve bir çıkış ile mantıksal olarak temsil edilir.

OR GATE

OR geçidinin devre tasarımı (diyotlar kullanılarak) aşağıda verilmiştir. Devre, giriş tarafında iki diyot kullanır. Tüm mantık devrelerinde +5 volt YÜKSEK seviye mantık olarak temsil edilir ve 0 volt veya toprak DÜŞÜK seviye mantığı olarak temsil edilir. İki mantık seviyesi, 0 ve 1 ikili sayıları olarak temsil edilir.

Burada 0, düşük (anahtar KAPALI konumunda) ve 1, yüksek (anahtar AÇIK konumunda) anlamına gelir. VEYA geçidi, yalnızca her iki giriş de düşük olduğunda, diğer tüm koşullarda veya diğer tüm giriş kombinasyonları için düşük çıktı üretir, VEYA geçidinin çıktısı yüksek olacaktır.

Girişlerden herhangi birine YÜKSEK mantık seviyesi voltajı, yani +5 volt bağlarsak, diyot ileri taraflı hale gelir ve bu da çıkışın yüksek olmasını sağlar. Veya her iki girişe de yüksek seviyeli voltaj bağlarsak, her iki giriş de yüksek olacak ve diyotların ileri önyargı durumunda olmasını sağlayacaktır.

O zaman OR devresi çıkışı YÜKSEK olacaktır. OR geçidinin iki girişi düşükse, giriş diyotları ters kutuplanır ve devrede hiçbir akımın akmasına izin vermez. Böylece çıktı DÜŞÜK (0) olacaktır.

Boole ifadesi

OR kapısının matematiksel işleyişi Z = X + Y şeklinde verilmiştir. Burada X ve Y, OR kapısının girişleri ve Z ise çıkışıdır.

Doğruluk şeması

Mantıksal VEYA geçidi için doğruluk tablosu aşağıda verilmiştir.

Bu bize, VEYA geçidinin çıkış değerinin, her iki düşük giriş koşulu dışında tüm giriş kombinasyonlarında yüksek olacağını gösterir.

Işık Anahtarı Devresi ile OR Kapısının açıklanması

OR geçidi anahtarlama devresinin, iki elle değiştirilen anahtara bağlı iki girişi olacaktır. İki anahtar A ve B olsun , bu durumda OR geçidinin anahtarlama işlemini şu şekilde açıklayabiliriz.

• A ve B anahtarlarının her ikisi de açık olduğunda (anahtarlar düşük seviyeli giriş sinyali ile sağlanır), yani A=0, B=0, bu durumda ampul yanmaz.
• A anahtarı kapalıyken (yüksek seviyeli giriş sinyali ile sağlanır) ve B açıkken (düşük seviyeli giriş sinyali ile sağlanır) yani A=1, B=0 olduğunda, ampul yanar.
• A anahtarı açıkken (düşük seviyeli giriş sinyaliyle birlikte verilir) ve B kapalıyken (yüksek seviyeli giriş sinyaliyle birlikte verilir) yani A=0, B=1 olduğunda, ampul yanacaktır.
• Hem A hem de B anahtarları kapalı olduğunda (anahtarlar yüksek seviyeli giriş sinyali ile sağlanır), yani A=1, B=1 ise ampul yanar.

Darbeli Çalışması

OR mantık geçidi A ve B'nin her iki girişine de iki farklı saat sinyali uygulayalım, o zaman OR geçidinin çıkışını gözlemlersek, aşağıda gösterildiği gibi olacaktır.

İki girdi yüksek olduğunda, çıktı da yüksektir. Ve ayrıca girişlerden biri yüksek olduğunda bile, OR kapılarının çıkışı yüksek durumda olmaya devam etti. OR geçidinin her iki girişi de düşük seviyede olduğunda, çıkış da düşük seviyeye gelir.

3-Girişli OR kapısı

Ayrıca 3 girişli bir OR kapısı tasarlayabiliriz. VEYA geçidinin 3 girişi olmasına rağmen, Boolean denklemi değişmeyecektir. VEYA geçidinin Th çıkışı, girişlerin toplamına eşittir.

3-Giriş OR GATE sembolü

Doğruluk şeması

3 girişli VEYA geçidinin doğruluk tablosu aşağıda verilmiştir.

3 giriş VEYA geçidinin çıkışı, 3 girişin tümü düşük olduğunda düşüktür ve diğer tüm giriş kombinasyonları için yüksek olacaktır.

Çoklu giriş VEYA Kapısı

Mantık kapılarını harici olarak bir VEYA kapısına bağlayarak çoklu giriş VEYA geçidi tasarlayabiliriz. Çoklu giriş VEYA geçidi aşağıda gösterilmiştir.

6 girişli VEYA geçidinin Boole ifadesi Q = (A + B) + (C + D) + (E + F) şeklindedir. Tek bir giriş OR kapısı tasarlamamız gerekiyorsa, bazı girişleri aşağı çekme dirençleri ile doğrudan toprağa bağlayarak “kullanılmayan” olarak yaparız.

Yaygın olarak bulunan TTL ve CMOS mantığı VEYA geçit IC'leri

TTL Mantık VEYA Kapılar

• 74LS32 Dörtlü 2 girişli

CMOS Mantığı VEYA Kapıları

• CD4071 Dörtlü 2 girişli
• CD4075 Üçlü 3 girişli
• CD4072 Çift 4 girişli

Hex 2 girişli VEYA sürücüleri

• 74832

OR Gate Uygulamaları

OR kapısı, gerçek hayat uygulamalarımızın çoğunda kullanılmaktadır. Uygulamalarından biri olan “Kabin kapı sistemi için alarm devresi” aşağıda anlatılmaktadır.

Bu alarmı arabanın (veya herhangi bir aracın) 4 kapısına kapı açıkken 4 adet devre bağlayarak tasarlıyoruz, devre yüksek çıkış veriyor (Mantık 1) ve benzer şekilde kapı kapandığında devre 0 (Mantık 0) üretiyor. ). Dört kapının 4 çıkışı, çıkışı bir alarma bağlı olan 4 girişli VEYA kapısına bağlıdır.

Bir veya birden fazla kapı açıldığında 4 girişli VEYA geçidinin çıkışı 1 olur ve alarm çalar. Böylece kapıların durumunu, düzgün kapanıp kapanmadığını öğrenebiliriz.